Zgodnie z zapisem ustawy Prawo spółdzielcze, Spółdzielnia Mieszkaniowa – jest to dobrowolne zrzeszenie się ludzi w celu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych członków i ich rodzin oraz potrzeb gospodarczych i kulturalnych, wynikających z zamieszkiwania w spółdzielczym osiedlu lub budynku.

Ta idea przyświecała istnieniu spółdzielni. Ale przede wszystkim w latach tworzenia naszej Spółdzielni na pierwszym miejscu stawiano na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych w naszym mieście.

Budownictwo wielorodzinne w tym okresie było jedynym rozwiązaniem problemu mieszkaniowego dla młodych ludzi. Przecież w latach 1960 – 1990 w naszym mieście działały duże zakłady pracy jak „Spomasz”, „Żefam”, Cukrownia, POM, PKS, Poczta, PZGS Zakład Handlu, PBRol, PSTBR, STW i inne mniejsze. Dla wielu z pracowników tych zakładów otrzymanie własnego „M” było spełnieniem marzeń.

Powstanie Naszej Spółdzielni odbyło się za zgodą władz miasta, inicjatywy i współpracy zakładów pracy, a przede wszystkim grupy działaczy biorących udział w zebraniu założycielskim. Byli to: Mieczysław Taraska, Halina Pencerzyńska, Tadeusz Bursztyński, Stanisław Kruzel, Kazimierz Widziński, Kazimierz Schwarz, Barbara Sobczak, Zbigniew Waś, Krystyna Sobczak, Konstanty Pastecki, Wincenty Kraczyk, Mieczysław Derech, Edmund Wesołowski, Kajetan Reszewski, Anna Pietrasiak, Adam Gadziński, Kazimierz Lamparski, Zenon Orłowski.

Na zebraniu założycielskim uchwalono Statut, nazwę Spółdzielni oraz władze Spółdzielni. Ponadto przyjęto, iż każdy członek powinien wpłacić wpisowe 100 zł, udział 500 zł oraz 15% wkładu mieszkaniowego.

Pierwsze budynki wielorodzinne miały być wybudowane na terenie przyznanym przez Urząd Miejski pomiędzy ulicą Kościuszki, Placem Działowym a Placem Zamkowym. Koszt budowy planowany był w wysokości 2.300.000,00 zł. Wybudowaniem tych budynków zajęło się Inowrocławskie Przedsiębiorstwo Budownictwa.

W roku 1968 Urząd Miejski przekazał na rzecz Spółdzielni w prawo wieczystego użytkowania tereny obecnie pod wybudowanymi budynkami Kopernika 2, 4, 6, 8. Wraz z rozwojem budownictwa mieszkaniowego nastąpił rozwój infrastruktury zabezpieczającej egzystencje budynków. W tym czasie nastąpiła modernizacja wodociągów, gazowni miejskiej, a przede wszystkim musiała powstać kotłownia, która zabezpieczała w ciepło powstające mieszkania. W roku 1971 oddano do użytku wybudowaną przy ul. Aliantów kotłownię, która miała zabezpieczyć w ciepło powstające budynki mieszkalne oraz browar żniński w parę technologiczną.

W latach 70-tych wybudowanych w ramach budownictwa spółdzielczego oddano 285 mieszkań. Tak jak osiedle Spółdzielcza mieszkania te wybudowało Inowrocławskie Przedsiębiorstwo Budownictwa.

Tu należy wspomnieć, że w okresie do lat 90-tych Spółdzielnia nasza była zrzeszona w Związku Spółdzielni Mieszkaniowych i w ramach przydziału środków budowano w Żninie mieszkania. Centralny rozdział środków nadawał tempo rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Innym czynnikiem hamującym rozwój budownictwa był brak miejscowego wykonawcy, który zajmowałby się budową budynków wielorodzinnych.

Wraz z oddawanymi mieszkaniami i zwiększającą się liczbą osób zamieszkujących poszerzał się zakres działania administracji Spółdzielni. W roku 1975 oddano do użytku przy ul. Kopernika 5a budynek administracyjno – handlowy. Część usługowo-handlową Spółdzielnia wynajęła PSS „Społem” na prowadzenie restauracji „Słoneczna” i sklepu spożywczego. Natomiast administracja Spółdzielni przejęła pomieszczenia biurowe wraz z świetlicą.

W tym okresie w administracji pracowało 6 osób oraz 21 pracowników obsługi (konserwatorzy i sprzątaczki). Wraz ze zwiększaniem się zasobów mieszkaniowych zwiększały się obowiązki związane z utrzymaniem i konserwacją.

Oddanie do użytku świetlicy w siedzibie Spółdzielni umożliwiło podjęcie zadań statutowych, jaką była działalność społeczno-wychowawcza.

Działalność tą rozpoczęto 27 września 1975 roku występem artystów Opery i Operetki z Bydgoszczy: Elżbiety Hofmann, Piotra Trelki, Zdzisława Prusa i Małgorzaty Biskupskiej. Działalność kulturalna odbywała się przy współpracy ze Żnińskim Domem Kultury, którego niezapomnianym Dyrektorem była Pani Gabriela Gólcz.

Oprócz koncertów, wystaw obrazów (m.in. Pana Romana Terzyka), haftu pałuckiego, była również prowadzona codzienna praca świetlicowa z dziećmi i młodzieżą.

We wnoszonych opłatach za mieszkanie lokatorzy opłacali również działalność społeczno-wychowawczą. Opłata ta w wysokości 0,10 zł/m² w skali Spółdzielni dawała środki na prowadzenie : zajęć świetlicowych dla dzieci, spotkań mieszkańców z okazji „Dnia Kobiet”, „Dnia Matki”, „Andrzejki”. W okresie ferii i wakacji odbywały się półkolonie, wycieczki itp.

Działalność opartą na świetlicy prowadzono do 1990 roku. Zmiany ustrojowe i gospodarcze, zwiększające się koszty utrzymania naszych mieszkań spowodowały to, iż odstąpiono od działalności prowadzenia zajęć świetlicowych, zniesiono zapis prowadzenia działalności społeczno-wychowawczej. A szkoda. Bo nic tak nie integruje jak wspólne działanie. Możemy mówić różnie o minionej epoce, ale jedno co było dobre to wzajemne poznanie się i ludzkie poszanowanie. A teraz każdy z nas zamknął się w czterech ścianach siedząc przed telewizorem czy też komputerem i nie widzi co się dzieje obok. Nie ma czasu ani dla siebie, dzieci ani tym bardziej dla sąsiada, który być może potrzebuje zwykłej serdecznej rozmowy. To stara się wypełnić w chwili obecnej Samorząd Mieszkańców, który organizuje cykliczne spotkania dla seniorów oraz dzieci.

W latach 1983 – 1993 wybudowane zostały osiedla Browarowa, Żytnia i Piwna. W sumie oddano do użytku 589 mieszkań. Wykonawcą tych budynków było Przedsiębiorstwo Budownictwa Rolniczego w Żninie.

Lata 1996 – 2000 to okres, w którym budżet Państwa zaprzestał wspomagania spółdzielczości mieszkaniowej systemem dotacji do kosztów zakupu energii cieplnej i robót termomodernizacyjnych.

W okresie tym dokonaliśmy montażu zaworów termostatycznych we wszystkich budynkach oraz ocieplono ściany budynków przy ul. Kopernika 2, 4, 6, 8, Browarowa 3 i 5. Proces termomodernizacji kontynuowany obecnie jest ze środków własnych. Prace te umożliwiały zmniejszenie w kolejnych latach zamawianej u dostawcy ilości energii cieplnej, co skutkuje obniżeniem kosztów zakupu. Dla przykładu do roku 1995 moc zamówiona dla całej Spółdzielni wynosiła 8,75 megawata obecnie on wynosi 5,80 megawata

Mimo niezależnych od nas warunków zewnętrznych, transformacji gospodarczej i ustrojowej, którą przeszedł nasz kraj, Spółdzielnia w tych latach przetrwała bez większych problemów ekonomicznych (nigdy nie groziła jej upadłość), jak i organizacyjnych. Terminowo wprowadzano w naszej Spółdzielni wszelkie zmiany wynikające ze zmieniającej się polityki Państwa dotyczącej spółdzielczości mieszkaniowej i jej członków. Konsekwentnie realizowane były w Spółdzielni przedsięwzięcia gospodarcze i organizacyjne, których podstawowym celem była i jest ochrona naszych członków przed nadmiernym wzrostem kosztów utrzymania mieszkań, poprawa warunków życia i zamieszkania naszych członków.

Kończąc należy podkreślić, że nie byłoby Spółdzielni, gdyby nie jej Członkowie, którzy ponoszą koszty w związku z jej utrzymaniem, poprzez regularne wnoszenie opłat eksploatacyjnych za zajmowane lokale.

Wszystkie dokonania w naszej Spółdzielni nie byłyby możliwe bez udziału rzeszy członków zasiadających w organach samorządowych tj. w latach 1961- 2007 Zebraniu Przedstawicieli, Radzie Nadzorczej, Zarządzie Spółdzielni i pracowników Spółdzielni. Ich udział w pracach tych organów potwierdza, iż jedna z podstawowych zasad spółdzielczości – samorządność – w naszej Spółdzielni się sprawdziła. Na przestrzeni tych lat to liczba przekraczająca 100 osób, których nie jest możliwe wymienienie w tym tekście z imienia i nazwiska.

Ocenę, jaką jest nasza Spółdzielnia dzisiaj pozostawiam naszym Członkom.